ในปัจจุบัน นักวิชาการพัฒนาชุมชนมีงานที่เกี่ยวข้องกับการถอดบทเรียนผู้ที่ประสบผลสำเร็จในงานพัฒนาชุมชนซึ่งรวมทั้งการจัดเก็บองค์ความรู้ต่างๆจากปราชญ์ชาวบ้าน ผู้เขียนเคยมีประสบการณ์ในการถอดบทเรียนผู้ที่ได้รางวัลชนะเลิศการคัดเลือกผู้นำเครือข่ายพัฒนาชุมชนดีเด่นระดับเขต ประจำปี 2551 “ตามโครงการเชิดชูเกียรติผู้นำ เครือข่ายพัฒนาชุมชนดีเด่น ประจำปี 2551” ประกอบกับได้ไปอบรมโครงการสัมมนาเชิงปฏิบัติการเพื่อการพัฒนางานด้านการจัดการความรู้ในงานพัฒนาชุมชน” จึงขอแลกเปลี่ยนประสบการณ์ ในเรื่องการถอดบทเรียนที่มีประสิทธิภาพค่ะ
ขุมความรู้
1. ผู้ถอดบทเรียนสร้างความคุ้นเคยกับผู้เล่าเรื่อง โดยถามสาระทุกข์สุกดิบ และบอกวัตถุประสงค์ในการมาครั้งนี้แบบไม่เป็นทางการ
2. ไม่ควรจัดสถานที่แบบห้องฝึกอบรมหรือห้องประชุม แต่ควรเป็นลักษณะการนั่งชวนคุย
3. ให้ผู้เล่าเรื่อง เล่าเรื่องโดยอิสระ โดยผู้ถอดบทเรียนถามว่า กว่าที่จะสำเร็จมาถึงวันนี้ท่านทำอย่างไร
4. ควรสร้างบรรยากาศให้ปลอดภัย ผ่อนคลาย ให้ผู้เล่าเรื่องรู้สึกไม่อึดอัด โดยผู้ถอดบทเรียนควรนั่งในที่เหมาะสม เช่นถ้าเป็นผู้ใหญ่กว่าก็ควรให้เกียรติไม่นั่งสูงกว่าผู้เล่าเรื่อง และควรใช้ภาษาที่คุ้นเคยไม่ใช่ภาษาวิชาการ ถ้าเป็นภาษาพื้นเมืองได้ก็ยิ่งจะได้ผล
5. เมื่อผู้เล่าเรื่อง เล่าโดยอิสระจนจบโดยผู้ถอดบทเรียนไม่ขัดจังหวะ แต่จะต้องมีประเด็นไว้ในใจหลัก 4 เรื่อง คือ ทำมาได้อย่างไรจึงสำเร็จ มีปัญหาอุปสรรคอะไรบ้าง และแก้ขปัญหาได้อย่างไร มีข้อเสนอแนะอะไรบ้างถ้าคนอื่นจะเดินตามรอยผู้เล่า
6. ประเด็นที่ผู้ถอดบทเรียนกำหนดไว้ในใจ ไม่ควรเรียงตามขั้นตอน ในกรณีที่ผู้เล่าข้ามเรื่องที่เราอยากรู้ก็ปล่อยในเล่าไปก่อนจนจบ แล้วค่อยถามในประเด็นที่ได้ข้อมูลไม่ครบ
7. ผู้ถอดบทเรียนนำมาเขียนรวบรวมเรียบเรียงให้น่าอ่าน โดยขออนุญาติเจ้าของเรื่องว่าจะเผยแพร่เรื่องราวของท่าน
แก่นความรู้
1. สร้างบรรยากาศเป็นกันเอง
2. กำหนดกรอบประเด็นไว้ในใจ
3. เขียนเรียงร้อยให้ภาษามีชีวิต น่าอ่าน
เจ้าของความรู้ นางศิรินุช สูงสุด นักทรัพยากรบุคคลชำนาญการ ศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชนอุบลราชธานี
